Het onderwerp "agressieve honden" is op dit moment zeer actueel. Als hondengedragsbegeleiders van 't HOS vinden wij het zeer terecht dat voor dit onderwerp grote aandacht is. Bijtincidenten met honden vormen een maatschappelijk probleem. Wij vinden het zeer terecht dat de overheid maatregelen wil treffen om het aantal bijtincidenten terug te dringen.

Echter, naar onze mening zijn de maatregelen die de Minister op dit moment voorstelt gestoeld op onjuiste vooronderstellingen. Fokverboden voor de Amerikaanse Staffordshire Terrier, de Fila Brasileiro, de Dogo Argentino en de Mastino Napoletano (of welk ander hondenras dan ook) zullen ons inziens NIET leiden tot een vermindering van het aantal bijtincidenten.

De Minister lijkt zich bij zijn voorstellen weinig aangetrokken te hebben van alle adviezen die hij - op eigen verzoek! - heeft gekregen van vele deskundigen op het gebied van de kynologie. Want deze deskundigen zijn vrijwel unaniem van mening dat fokverboden niet zullen leiden tot het verminderen van het aantal bijtincidenten. Het enkele jaren geleden ingestelde fokverbod voor de Pitbull Terrier heeft ook niet geleid tot een vermindering; de cijfers spreken hier boekdelen.

Eén rapport heeft bij de formulering van de door de Minister voorgestelde maatregelen kennelijk wel een rol gespeeld. Althans, naar dit rapport verwijst de Minister in zijn brief aan de Kamercommissie. Het gaat hier om het rapport "Hondenbeten in kaart gebracht" van de Stichting Consument en Veiligheid, verschenen in september 1998. We hebben daarom dit onderzoek nader bekeken (met dank aan het tijdschrift "Hondenwereld" van februari 1999).

Aantallen geregistreerde bijtincidenten

In Nederland melden zich jaarlijks 12.000 mensen na een hondenbeet bij Eerste Hulp. Dit is zo'n twee procent van het totaal aantal mensen dat zich hier jaarlijks meldt na een "privé-ongeval".

Jaarlijks worden verder 240 mensen na een hondenbeet in het ziekenhuis opgenomen. Het aantal mensen dat in Nederland is overleden aan de gevolgen van hondenbeten is in de periode 1984 tot en met 1998 dertien (gemiddeld iets minder dan één per jaar).

De gegevens en conclusies van het onderzoek

De conclusies van het onderzoek "Hondenbeten in kaart gebracht" zijn gebaseerd op welgeteld slechts 164 ingevulde vragenlijsten. Deze vragenlijsten zijn ingevuld door mensen die zich in de loop van 1997 en begin 1998 na een hondenbeet hebben gemeld bij de Eerste Hulppost van één van de twaalf ziekenhuizen die meedoen aan het Letsel Informatie Systeem van Consument en Veiligheid.

Van de 164 respondenten konden er 144 meer of minder nauwkeurige aanwijzingen geven over het soort hond dat hen gebeten had. In 40 gevallen ging het zeker om een rashond, bij 44 was het onduidelijk of de hond een stamboom had. De resterende 60 gevallen waren zeker stamboomloos, al (26) dan niet (34) lijkend op een rashond. Dus: minimaal 60 tot maximaal 104 van de in dit onderzoek betrokken bijtende honden waren honden zonder stamboom (kruisingen). Volgens opgave van het rapport zelf telt Nederland 1.2 miljoen honden, waarvan 33% zonder stamboom. Die 33% zou dan volgens dit onderzoek wel verantwoordelijk zijn voor minimaal 42% tot maximaal 72% van de bijtgevallen! Die conclusie wordt echter in het rapport niet getrokken.

Het rapport "Hondenbeten in kaart gebracht" is opgesteld n.a.v. een onderzoek met slechts 164 respondenten.

Zoals gezegd zaten er 40 echte en nog 44 mogelijke rashonden bij de daders. Gebeten eigenaars zullen het ras van hun hond vanzelfsprekend wel kennen. Maar de anderen? Om deze anderen te helpen zaten er bij de vragenlijst - ter identificatie - plaatjes van een aantal rashonden. Maar: bij een plaatje van een Mechelse Herder staat "Tervuerense Herder"; bij een plaatje van een Laekense Herder staat "Mechelaar" en van de Tervuerense Herder zelf ontbreekt een afbeelding. Naast het zeer geringe aantal onderzochte incidenten geven ook dit soort slordigheden ons inziens te denken over de kwaliteit van het rapport.

Dan de 40 bijters met zeker een stamboom nader bekeken. Het betreft hier:

Rottweiler	9
Golden en Labrador Retriever	6
Duitse Herdershond	2
Mechelaar	2
Engelse Cocker Spaniel	2
Newfoundlander	1
Berner Sennenhond	1
Engelse Bulldog	1
Tervuerense Herder	1
Bouvier	1
Bearded Collie	1
Duitse Staande Hond	1
Grote Münsterländer	1
Dashond	1
Rhodesian Ridgeback	1
Akita Inu	1
Samojeed	1
Schnauzer	1
Bull Terrier	1
American Staffordshire Terrier	1
Jack Russell Terrier	1
Border Terrier	1
Cavalier King Charles Spaniel	1
Yorkshire Terrier	1

Van de 164 onderzochte bijtincidenten was in slechts 40 gevallen met zekerheid sprake van een rashond. Op grond van zo'n gering aantal gegevens is het volgens ons onmogelijk om conclusies te trekken over eigenschappen van welk ras dan ook.

Voor alle duidelijkheid: de Stichting Consument en Veiligheid doet GEEN aanbeveling voor fok- of houdverboden. Zij bepleiten met name agressietests. Maar: de onderzoekers berekenen op grond van de (weinige!) cijfers wel een "relatief risico" op bijtgedrag, door het percentage door een ras veroorzaakte bijtincidenten in dit onderzoek te delen door het aandeel dat dat ras uitmaakt van de totale Nederlandse rashondenpopulatie. De twee Mechelaars en de ene American Staffordshire Terrier uit dit deel van het onderzoek zouden dan aangeven dat deze rassen ieder een relatief risico hebben van 8,3. Dat wil zeggen dat ze een acht maal grotere kans zouden opleveren te bijten, in vergelijking met andere rashonden. Het relatieve risico van de Rottweiler wordt berekend op 7,3 (zeven maal meer bijtkans) en de ene Bull Terrier uit het onderzoek leidt tot een vermeend bijtrisico voor het complete ras van 6,3. Het relatieve risico van de beide retrieverrassen (in dit onderzoek zijn om onduidelijke redenen de Labrador en de Golden retriever samengevoegd) komt uit op 1,4.

Ons is volkomen onduidelijk hoe deze cijfers kennelijk hebben kunnen bijdragen aan de inhoud van de door de Minister voorgestelde maatregelen (fokverboden voor de 4 genoemde rassen; waarvan er slechts 1 uberhaupt in dit onderzoek genoemd wordt). Verder zijn wij van mening dat op basis van dit onderzoek geen enkele conclusie getrokken zou mogen worden met betrekking tot mogelijk bijtgevaarlijke hondenrassen. Ook wanneer je geen statisticus bent valt wel te zien dat welke conclusie dan ook op basis van deze zeer summiere gegevens op een wel heel wankele basis zou berusten.

Wij pleiten voor een beleid dat niet discriminerend is ten aanzien van bepaalde rassen, maar geldt voor alle honden en honden eigenaren. We pleiten voor een scala aan preventieve maatregelen, zoals:

1. een veel betere voorlichting m.b.t. de aanschaf en de opvoeding van een hond (leest u ons artikel "Het kopen van een hond - advies en informatie")
2. strengere eisen aan de fokkerij waar het de inprenting / socialisatie van pups betreft
3. het bevorderen van het volgen van een training met de hond (bijvoorbeeld door vrijstelling van hondenbelasting wanneer een cursus met goed resultaat is afgesloten); evt. een verplicht houderschapsbewijs voor hondeneigenaren
4. uitbreiding (structuraliseren) van voorlichting over hondengedrag op basisscholen

Op deze site vindt u de voorgestelde test-onderdelen omschreven! (Noot dd 5december 2000: vandaag is bekend geworden dat de Minister nu juist weer GEEN gebruik wil maken van agressietesten, maar een algeheel fok- en houdgebod wil)

Onderstaand vindt u een chronologisch overzicht van nieuwsfeiten over het onderwerp beleid agressieve honden (meest actuele nieuws bovenaan). Op de website van het Ministerie van Landbouw kunt u ook altijd terecht voor het laatste nieuws op dit gebied.

20 maart 2001: gelukkig blijken (de meeste) kamerleden in te zien dat het plan tot houd- en fokverboden voor een aanral hondenrassen niet effectief zal zijn om het aantal hondenbeten te verminderen. De kamer heeft dan ook massaal het voorstel van Minister Brinkhorst verworpen en hem gevraagd "zijn huiswerk over te doen". Naar verwachting zal het onderwerp maatregelen tegen agressieve honden in december 2001 opnieuw in de Tweede Kamer worden besproken. Wij zijn zeer blij met de mening van de Tweede kamer en hopen dat de Minister een volgend keer zal komen met maatregelen die wel effectief zullen zijn. Een goede basis voor een dergelijke aanpak is al enige tijd aan de Minister gepresenteerd; zie het rapport "Sociale Honden Bijten Niet"

5 december 2000: zojuist is bekend geworden dat Minister Brinkhorst alsnog een algeheel fok- en houdverbod wil doorvoeren voor 4 rassen: American Staffordshire Terrier, Dogo Argentino, Fila Brasileiro en Mastino Napolitano. Andere rassen zullen naar alle waarschijnlijkheid nog worden toegevoegd, in overleg met andere EU-staten. Tegen de Rottweiler worden vooralsnog geen directe maatregelen getroffen, maar dit ras staat extra "in de kijker" van de Minister. Zie deze brief van de Minister voor de volledige tekst m.b.t. het huidige voornemen.

Samen met vele andere instanties en individuele hondenkenners en -liefhebbers hebben we de afgelopen twee jaar op vele manieren geprobeerd de Minister duidelijk te maken dat naar onze mening een fok- en houdverbod voor enkele specifieke rassen geen oplossing biedt voor het maatschappelijk probleem hondenbeten (zie, onder andere, het artikel hierboven). Het heeft niet mogen baten.

De (Nederlandstalige) site van ARFE biedt uitstekende informatie over de politieke voornemens mbt "gevaarlijke hondenrassen", en over het voorkomen van inbeslagname van illegale honden (= Pit Bull-achtige honden)

juni 2000: onderstaande tekst is een letterlijke weergave van een artikel uit het Utrechts Nieuwsblad, door Carlo Nagel, gepubliceerd op 27 mei.

Asiels vrezen toestroom van agressieve honden
Door Carlo Nagel

Utrecht - De meeste dierenasiels in de regio delen de vrees van Dierenbescherming voor de op handen zijnde agressietest voor vijf hondenrassen. Die test kan een grote toestroom van als agressief bestempelde honden naar de asiels tot gevolg hebben. Een petitie van die strekking werd gisteren op het Binnenhof in Den Haag aangeboden aan de minister Brinkhorst van Landbouw.

"De vrees is terecht, dat is al bewezen", zegt Bart Dielessen, beheerder van het Dierenasiel Utrecht. "Bij ieder rotstukje over een rottweiler worden er twee of drie gebracht. Hoe moet je die herplaatsen als mensen er na invoering van de Regeling Agressieve Dieren alleen nog maar mee naar buiten mogen als ze gecastreerd, aangelijnd en gemuilkorfd zijn?"

De agressietest geldt binnenkort voor ongeveer 50.000 honden van vijf rassen, die volgens minister Brinkhorst agressief zijn. Het gaat om de Rotweiler, Mastino, American Stoffordhire Terrier, Dogo Argentino en Fila Brasileiro. Tot agressietest is besloten zodat minder mensen door honden worden gebeten. Per jaar worden ongeveer 240 slachtoffers van hondenbeten in het ziekenhuis opgenomen en worden 12.000 mensen hiervoor op de eerste hulp behandeld. Volgens de Dierenbescherming bestaan er geen agressieve honden en zijn bijtincidenten het gevolg van een verkeerde opvoeding.

W.J. Netto, leider van het team dat de agressietest voor honden samenstelde, gelooft heilig in 'zijn' bijtttest. Netto is als etholoog deskundig op het gedrag en instinct.
"Het gaat om het totaal patroon. Wij hebben drieenveertig situaties bedacht, waarbij de hond wordt geconfronteerd met zijn baas, met vreemden, met andere honden."
"Bijt hij in zes of meer gevallen, dan raden wij af met die hond door te fokken en mag hij alleen nog gemuilkorfd de straat op. Bij sommige honden kun je niet eens zijn baas een hand geven zonder dat-ie aan je mouw hangt."

De agressietest wordt ingevoerd in de hoop dat minder mensen door honden worden gebeten. Jaarlijks worden ongeveer 240 slachtoffers van hondenbeten in het ziekenhuis opgenomen en circa 12.000 op erste hulp behandeld. Volgens Netto is de kern van het probleem dat mensen het kennelijk een schande vinden om met een gemuilkorfde hond over straat te moeten lopen.
"Het oogmerk is niet een agressieve hond te laten inslapen. Na de test is hij voor zijn baas nog even lief. Aan een muilkorf past een hond zich snel aan. Het dilemma is dat er te veel agressieve honden in ons land zijn. Die worden vaak afgemaakt, dus niets doen is een slechte oplossing. Een muilkorf is in feite goed voor mens en hond."

"Ik heb hier een waanzinnig leuke rottweiler, die bij een verbouwing een kozijn uit de muur trok", zegt beheerder Ramselaar van het dierentehuis in Zeist. "Dat beest was wat uit zijn doen door al dat gebreek. Dierenambulance erbij, politie erbij. Komt er zo'n vreemde koekendoos binnen die 'af' zegt, maar dat doet zo'n hond niet voor iedereen. Het is geen agressieve hond, hij heeft nooit naar een kind gehapt, toch zit hij nu hier."

Myriam Rietveld, assistent-beheerder van de stichting dierenasiel in Tiel, is het roerend met Ramselaar eens. "Negatieve publiciteit werkt door. Als een rottweiler een keer zijn lip optrekt, denken de mensen dat het wel een verkeerde zal zijn. Maar het lukt ons heel goed om ze te herplaatsen. Dat zijn er de laatste anderhalf jaar vijf a tien geweest. Als de nieuwe eigenaar maar weet waar hij aan toe is."
Zij hecht veel waarde aan een elementaire gehoorzaamheidscursus. "Als je kinderen niet opvoedt, krijg je later ook problemen. Zo moet je niet tolereren dat de hond gromt bij het eten, moet je niet de ene keer wel en de andere keer niet goedvinden dat hij tegen iemand opspringt." Van de agressietest vraagt zij zich af: "Wie test? Bji de een zal de hond de test doorstaan, bij de ander niet. Dat vind ik nogal vaag. En waarom alleen die vijf rassen? Als er bij ons gebeten wordt, is het in negen van de tien gevallen een Mechelse herder. Maar die staat niet op de lijst. Ik geef toe: als de honden die op de lijst staan bijten, is het wel goed au. Maar dat geldt voor meer rassen."

Etholoog Netto van de biologiefaculteit in Utrecht zegt dat het testen van de betrokken rassen zo objectief mogelijk gebeurt. Hij heeft het ministerie van landbouw geadviseerd de eigenaar van de hond in de gelegenheid te stellen een herkeuring aan te vragen. American Staffordshire terrier, Dogo Argentino en Fila Brasileiro kwamen volgens hem op de lijst terecht omdat zij als mogelijke vervangers van de aan banden gelegde pitbull werden gezien. De Mastino Napolitano was nummer vier na het doodbijten van een meisje en de rottweiler kwam er als voorlopig laatste bij omdat die hoog scoort, gerelateerd aan het aantal slachtoffers.

Van deze vijf soorten hebben de dierenasiels in deze regio vrijwel uitsluitend te maken met de rottweiler. Wim Hagenaar, beheerder van het asiel Rijpickerwaard in IJsselstein, is bang dat als straks een Duitse herder of een dobermann een kind bijt die ook op de lijst van agressieve honden terecht komt.
"Waar leg je de grens? Het gaat alleen om honden die uit een slecht gezin komen. Als ik de hele dag aan de ketting lag, zou ik ook agressief worden. Zulke honden geven wij wat extra aandacht en dan zie je ze opknappen." "Bovendien", vult Bart Dielessen van het Dierenasiel Utrecht aan, "generaliseren is verkeerd. Als jij bokser bent, hoeft je zoon toch niet ook een bokser te worden? Je moet geen stempel op bepaalde rassen drukken. Een agressieve hond is gewoon slecht opgevoed."

Netto stelt daar tegenover dat erfelijke aanleg altijd een rol speelt bij agressie, dat die niet uitsluitend het gevolg kan zijn van 'milieufactoren' als een slechte opvoeding. Het nadeel van stigmatiseren, zoals de Regeling Agressieve Dieren met vijf hondenrassen doet, leidt tot extreme situaties, vindt Peter Ramselaar van het dierentehuis in Zeist. "Er liep laatst een rottweilerteefje in haar eentje in het bos. De politie erop af, zes man met wapenstok. Zo'n beest voelt de agressie. Ze zit nu hier en het is een poepie. Maar ben je er niet snel genoeg bij, dan schieten ze haar af. Een golden retriever hadden ze rustig laten lopen."

Edith Pruijmboom, assistent-beheerder van dierenasiel De Ark in Harderwijk, denkt dat het probleem van mensen die agressieve honden naar het asiel brengen, meer speelt in de grote steden dan op de Veluwe. "Honden hebben hier de ruimte", zegt ze. "Worden bij ons honden gebracht, dan is dat vaak door mensen die eerst een hond nemen en pas later kinderen. DAt gaat niet altijd samen." In de Ark lopen twee rottweilers van de beheerder en die omschrijft zij als "alleraardigste beesten". De vijf hondenrassen die op de zwarte lijst staan, hebben volgens haar tegen dat ze groot en sterk zijn. "Poedels zijn veel gemener. Die bijten zonder enige waarschuwing. Maar ja, ernstig letsel loop je door zo'n beet niet op."

Misschien heeft Smiesing Medicals in Coevorden het antwoord op alle problemen. Daar is in samenwerking met een traditioneel Chinees geneeskundige een speciale kruidenformule ontwikkeld die honden van agressief gedrag zou afhelpen. "De kruidenformule had zelfs bij honden met zeer extreem gedrag, waarbij professionals het advies hadden gegven: 'inslapen, te gevaarlijk' een uitstekend resultaat", zo meldt Smiesing.

april 2000: de informatie die ons het laatst bereikt heeft is dat de voorgestelde maatregelen mbt verplichte agressietesten voor een 5-tal rassen nu ter goedkeuring voorliggen bij het Europese parlament (zie de brief van de Minister, op http://www.minlnv.nl/infomart/parlemnt/1999/par99276.htm. De verwachting is dat de voorstellen zullen worden goedgekeurd. In dat geval kunnen de maatregelen al binnen enkele weken van kracht zijn. Onduidelijk is of - en hoe - zal worden opgetreden tegen overtredingen (zich op openbaar terrein begeven met een hond van een van de vijf aangewezen rassen, onaangelijnd en/of niet gemuilkorfd). Het zal nog veel tijd kosten (eerder jaren dan maanden) voordat een systeem is opgezet dat qua kunde en capaciteit (aantallen) is ingericht op het testen van duizenden honden.

Onze vrees dat vele honden zullen worden afgemaakt, niet vanwege getoonde agressie maar vanwege de gevolgen van deze maatregelen voor hun ras, wordt gedeeld door ondermeer een woordvoerder van de Dierenbescherming. "De overheid moet maar met speciale afmaakcentra komen om het leven te beeindigen van honden die niet slagen voor de agressietest", aldus Niels Dorland voor EO Radio 1 -
http://www.omroep.nl/eo/redactie/persberichten/honden.html

Via de site van het Ministerie van Landbouw is de nota "Sociale honden bijten niet" te lezen. Deze nota voor de aanzet van een preventiebeleid ter voorkoming van bijtincidenten door honden is geschreven door het Platform Preventie Hondenbeten. In dit Platform hebben diverse organisaties zich verenigd, ondermeer de Raad van Beheer, de Hondenbescherming en de Federatie Hondensport Nederland. De nota geeft weer welke maatregelen zouden kunnen worden genomen om het aantal bijtincidenten terug te dringen. Ons inziens zijn de door het Platform voorgestelde maatregelen zeer zinvol. U kunt de nota lezen wanneer u beschikt over Acrobat Reader*, op http://www.minlnv.nl/infomart/parlemnt/1999/par99276.pdf.
(*desgewenst gratis te downloaden, bijv. via www.download.com)

januari 2000: nog steeds is niet bekend wanneer de voorgenomen maatregelen van kracht zullen worden. Echter, betrouwbare bronnen die betrokken zijn bij het overleg met het Ministerie zeggen, dat (helaas) in dit geval van uitstel geen afstel zal komen. De afgelopen maanden zijn weer diverse afschuwelijke bijtincidenten met honden in het nieuws geweest. We benadrukken graag nogmaals, dat ook wij het belangrijk vinden maatregelen te nemen waardoor er minder ongelukken met honden zullen plaatsvinden. Maar: agressietesten, muilkorf- en aanlijngeboden voor een beperkt aantal rassen, zal ons inziens geen positieve bijdrage leveren. Alle ons bekende bijtincidenten met voor mensen dodelijke afloop die de laatste tijd in het nieuws zijn geweest, zouden ook gebeurd zijn wanneer de door de Minister voorgenomen maatregelen al van kracht waren geweest. Al deze (afschuwelijke!) ongelukken vonden immers plaats in situaties bij de eigenaren thuis / op privé-terrein. In deze situaties hadden de betrokken honden, óók volgens de nieuw voorgenomen maatregelen, *niet* gemuilkorfd hoeven zijn...

oktober 1999: in diverse kranten wordt bericht dat het invoeren van de agressietest opnieuw is uitgesteld. Oorzaken van het uitstel zijn de praktische beslommeringen rond de omstreden maatregel, aldus onderzoeker M.B.H. Schilder van de Universiteit in Utrecht. Het Ministerie van Landbouw, natuurbeheer en visserij zegt dat de planning nu eind dit jaar is. Maar, volgens Schilder zal ook dat niet haalbaar zijn. "Er moet nog verschrikkelijk veel gebeuren", aldus Schilder, die nauw betrokken is bij de maatregelen in het kader van het beleid "agressieve honden".

Juni 1999: op dit moment valt er weinig nieuws te melden over de plannen van aanpak m.b.t. "agressieve honden". Inmiddels hebben we te maken met een nieuwe Minister van Landbouw, die momenteel overspoeld wordt door andere problemen (de varkens ondermeer). Bovendien komt het zomerreces er aan. Op dit moment wordt door vertegenwoordigers van een aantal organisaties uit de kynologie hard gewerkt om te komen tot plannen die kunnen bijdragen aan het verminderen van het aantal bijtincidenten, zonder dat de belangen van honden, hondenrassen en hun eigenaren daarbij onredelijk geschaad worden. Dat is een goede zaak! Wij hopen dat de belangrijkste aanbevelingen en plannen uiteindelijk in politiek Den Haag zullen worden overgenomen.

Zojuist (12 maart 1999, 17.00 uur) hoorden we via de radio het bericht dat het door Minister Apotheker voorgestelde algehele fokverbod van de 4 rassen van de baan is, mede door de massale protesten uit de kynologische wereld! Aan een ieder die zijn (protest)stem heeft laten horen, bedankt (namens alle honden en hun eigenaren)!

12 maart, 21.45 uur. Inmiddels is ons duidelijk welke alternatieve maatregelen de Minister nu wil. Ook met deze maatregelen zijn wij niet echt blij. Naast de 4 al eerder genoemde rassen waarvoor oorspronkelijk een algeheel fokverbod was voorgesteld, wordt door de Minister nu overigens ook de Rottweiler betrokken in de nieuw voorgestelde maatregelen!